Ανατροπές «ελληνικότητας»

Κριτικές Ιανουάριος 31, 2013

Όλγα Σελλά | Καθημερινή | 31 Ιανουαρίου 2013

9789609527620Το τελευταίο διάστημα γίνεται συχνά λόγος για διάφορες μορφές ελληνικότητας. Δίνει και παίρνει η πλειοδοσία στον βαθμό αυθεντικότητας διαφόρων πραγμάτων, συνηθειών, τόπων κ.λπ. Τις περισσότερες φορές υπερτερούν οι βροντώδεις κραυγές, οι κτητικές διαθέσεις, η απόλυτη αδιαφορία για τα ευρήματα των επιστημόνων, των ιστορικών, των ειδικών εν γένει. Ενα βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ικαρος» μας καλεί να κάνουμε ακριβώς το αντίθετο απ’ ό,τι κυριαρχεί. Να διαβάσουμε προσεκτικά, να παρακολουθήσουμε τα νέα στοιχεία και να σκεφτούμε ίσως ότι οι φανατισμοί δεν οδηγούν πουθενά. «Η νέα ελληνική κουζίνα» είναι το νέο βιβλίο του Επίκουρου με υπότιτλο «Περί της ελληνικότητας του μουσακά, της γαστρονομικής μας ταυτότητας και της ανανέωσής της». Και ξεκινάει από τον μουσακά, που «αποτελεί το κατ’ εξοχήν σύμβολο της γαστρονομίας στη χώρα μας και την αρχετυπική έκφραση της “ελληνικότητας” της εθνικής μας κουζίνας». Και κάπου εδώ αρχίζει η ανατροπή των ψευδαισθήσεων. «Κι όμως, το περίφημο αυτό πιάτο δεν είναι τόσο ελληνικό. (...) Ο διάσημος Aγγλος μελετητής του φαγητού, Αλαν Ντέιβιντσον, εντοπίζει τη ρίζα του στην αραβική λέξη musaqqa που σημαίνει αυτό που έχει υγρανθεί - στη συγκεκριμένη περίπτωση με τους χυμούς της ντομάτας. Ωστόσο, όπως επισημαίνει, “το πιάτο αυτό δεν κατάγεται από την Αραβία και είναι μάλλον σίγουρο ότι το όνομα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Τουρκία”. Ο Κλίφορντ Ράιτ (...) αναφέρει ότι είναι πιθανό ο μουσακάς να έχει σχέση με το αγαπημένο πιάτο των Παλαιστινίων, το musakhkhan (που σημαίνει αυτό που έχει ζεσταθεί)...». Και βέβαια «η κυριολεκτική σκούφια του μουσακά, η άσπρη και παχουλή κρέμα που τον καλύπτει, είναι γαλλική, λέγεται μπεσαμέλ κι έρχεται κατευθείαν από την εποχή του Λουδοβίκου 14ου και του ομώνυμου μαρκησίου».

Μόνο και μόνο από το γνωστό και αγαπητό πιάτο του μουσακά γίνονται φανερές η επικοινωνία των πολιτισμών και των ηθών, η αφομοίωση εθίμων ανάμεσα στους λαούς που γι’ άλλους λόγους ανακατεύονται και η δυσδιάκριτη «εθνικότητα» όλων όσα μας περιβάλλουν και θεωρούμε «δικά μας».

Διαβάστε αυτό το βιβλίο. Θα μας βοηθήσει όλους να γίνουμε περισσότερο ψύχραιμοι στις κραυγές και τις απολυτότητες που μας περιβάλλουν.

Έτικέττες:
Επίκουρος