Στη στέγη του Ίκαρου

Εκδόσεις Ιανουάριος 24, 2013

Πρώτη δημοσίευση στο Βήμα της Κυριακής | 30-12-2012

Ο Κ.Π. Καβάφης στη διάρκεια της ζωής του δεν εξέδωσε ποτέ  ποιήματα του σε μορφή βιβλίου ή συλλογής αν και δέχτηκε προτάσεις για την έκδοσή τους και στα ελληνικά και στα αγγλικά. Καινοτόμησε δημοσιεύοντας ποιήματα σε περιοδικά και εφημερίδες της εποχής και τυπώνοντας ιδιωτικά τα περίφημα μονόφυλλα που συχνά σχημάτιζαν αυτοσχέδιες συλλογές και χαριζόντουσαν σε φίλους.

Η πρώτη συγκροτημένη συλλογή, ο κανόνας με τα 154 ποιήματα κυκλοφορεί για πρώτη φορά στην Αλεξάνδρεια μετά τον θάνατό του με τη φροντίδα της Ρίκας Σεγκοπούλου, τότε συζύγου του κληρονόμου και εκτελεστή της διαθήκης του Καβάφη, Αλέκου Σεγκόπουλου.

Είναι ακριβώς αυτή η συλλογή που εκδίδεται από τον Ίκαρο ως “δεύτερη έκδοση” το 1948 με τον τίτλο Κ.Π. Καβάφης, Ποιήματα, γνωρίζοντας τον Καβάφη για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό. Κατά την βιβλιοφιλική συνήθεια της εποχής και του Ίκαρου, γίνονται δύο διαφορετικές εκτυπώσεις. Η πρώτη σε 310 αντίτυπα αριθμημένα από 1 – 300 και από Ι εως Χ σε λευκό χαρτί, και η δεύτερη σε 2270 αντίτυπα σε χαρτί chamois της Αθηναικής Χαρτοποιίας αριθμημένα 301-2500 και 2501-2570. Τα αντίτυπα Ι εως Χ και 2501-2570 εκτός εμπορίου. Σχήμα 30 x 22,5, σελίδες 204.

Το 1958 ο Καβαφικός κανόνας επανεκδίδεται από τον Ίκαρο, σε 4000 αριθμημένα αντίτυπα.

Το 1963, σταθμός στην ιστορία του Ίκαρου, η  πρώτη τυποποιημένη “λαική” έκδοση των ποιημάτων του Κ.Π.Καβάφη σε δύο τόμους (Α΄τ. 1896-1918, σελ.144, σχήμα 20.5x13,5 και Β΄τ. 1919-1933, σελ. 136, σχήμα 20,5x 13,5) με σημειώσεις και υποδειγματική φιλολογική επιμέλεια του Γ.Π. Σαββίδη. Στο εξώφυλλο ο Καβάφης από χαλκογραφία του Γιάννη Κεφαλληνού. Είναι η έκδοση που καθιερώνει οριστικά τον Καβάφη στη συνείδηση του Ελλαδικού κοινού. Το 1966 κυκλοφορεί μία από τις ωραιότερες και εμβληματικότερες εκδόσεις του Ικαρου.Τα 154 ποιήματα του Καβάφη με ζωγραφικά σχόλια του Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα. Σε μεγάλο σχήμα ( 29,5x 22) και βαρύ χαρτί αποτελεί ακόμα και σήμερα υπόδειγμα συγκερασμού ποίησης και ζωγραφικής... Η τυποποιημένη δίτομη έκδοση ανατυπώνεται φωτολιθογραφικά 12 φορές ως το 1984 που ο Γ.Π. Σαββίδης παρουσιάζει μία νέα έκδοση του κανόνα σε έναν τόμο, με στιχαρίθμηση και εξώφυλο Αλέξανδρου Ισαρη. Εκείνη την εποχή, απελευθερώνονται τα δικαιώματα για τα 154 ποιήματα του κανόνα, και  κυκλοφορούν πολλές εκδόσεις τους, εικονογραφημένες, απλές, πολυτελείς, κάποιες άριστες και κάποιες κάκιστες και πρόχειρες. Το κοινό όμως, έχει αγαπήσει και εμπιστεύεται την δίτομη τυποποιημένη έκδοση   με την οποία πρωτογνώρισε τον Καβάφη, έτσι το 1991 ο Γ.Π. Σαββίδης και ο Ικαρος παρουσιάζουν την “νέα έκδοση”, δίτομη πανομοιότυπη αυτής του 1963 στην εμφάνιση αλλά με νέα φιλολογική επιμέλεια σημειώσεις και σχόλια.Αυτή η έκδοση ανατυπώνεται και κυκλοφορεί μέχρι σήμερα. ( 10η ανατύπωση 2009).

Παράλληλα, το 1968, ο Γ.Π. Σαββίδης αρχίζει να αξιοποιεί το άψογα τακτοποιημένο Αρχείο Καβάφη, και με την φιλολογική του επιμέλεια εκδίδονται τα Ανέκδοτα Ποιήματα 1882-1923, με εξώφυλλο του χαράκτη Α. Τάσσου. Το Αρχείο περιέρχεται στην κατοχή του Γ.Π.Σαββίδη μετά το θάνατο του Αλέκου Σεγκόπουλου το 1969 και η αξιοποίηση τμημάτων του συνεχίζεται υποδειγματικά από τον ίδιο μέχρι τον θάνατό του το 1995, αλλά και μέχρι σήμερα από συνεργάτες του, και την φροντίδα του Μανόλη Σαββίδη ο οποίος εκτός από τις εκδόσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, φρόντισε  καθοριστικά την σύγχρονη αξιοποίηση του αρχείου με την ψηφιοποίηση μεγάλου μέρους του, την δημιουργία  ιστότοπων και τον εμπλουτισμό του. Ετσι μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί τα Αποκηρυγμένα, ποιήματα και μεταφράσεις 1886-1898, Φιλολογική επιμέλεια Γ.Π. Σαββίδης, εξώφυλλο Αλέξανδρος Ίσαρης, Ίκαρος 1983, Τα Κρυμμένα Ποιήματα (νέα έκδοση των Ανέκδοτων) Επιμέλεια Γ.Π. Σαββίδης, Ικαρος 1993, Τα Ατελή Ποιήματα 1918-1932, Φιλολογική επιμέλεια και σχόλια Renata Lavagnini, Ικαρος 1994, και ο πρώτος τόμος Τα Πεζά 1882;- 1931, Φιλολογική επιμέλεια Μιχάλης Πιερής, Ικαρος 2003. Σύντομα θα εκδοθεί από τον Ίκαρο η Αλληλογραφία Καβάφη – Forster με επιμέλεια Peter Jeffreys σε μετάφραση Κατερίνας Γκίκα, και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η έκδοση του Λεξικού που επιμελείται ο Μιχάλης Πιερής.

Το Καβαφικό έργο στον Ίκαρο πλαισιώνεται από εμπεριστατωμένες μελέτες και δοκίμια των Γ. Π. Σαββίδη, John P. Anton, Γιώργου Βρισιμιτζάκη, Ι. Α. Σαρεγιάννη, Atanazio Katraro, Edmund Keeley, Δημήτρη Δασκαλόπουλου, ενω έχουν κυκλοφορήσει και μεταφράσεις στα γαλλικά, του Θεόδωρου Γρίβα το 1973 και του Αγγελου Βλάχου το 1983, και η έκδοση Sixty Three Poems, μετάφραση J.C. Kavafy, με εισαγωγή του Μανόλη Σαββίδη, 2003.

Έτικέττες:
Κ.Π. Καβάφης