Marieke Lucas Rijneveld: «Οταν δυσανασχετούμε είμαστε αληθινοί» | Συνέντευξη στο «BHMAgazino»

Συνεντεύξεις Μάϊος 25, 2021

Με την αφορμή της κυκλοφορίας του νέου βιβλίου του/της Marieke Lucas Rijneveld Δυσφορεί η νύχτα (Διεθνές Βραβείο Booker 2020), ο Γιώργος Νάστος συνομίλησε με τη/τον συγγραφέα στο BHMAgazino.

Δυσφορεί η νύχτα

Προκάλεσε αμέσως αίσθηση στην Ολλανδία το μυθιστόρημα Δυσφορεί η νύχτα όταν πρωτοεκδόθηκε το 2018, η φήμη του ωστόσο ξεπέρασε γρήγορα τα σύνορα των Κάτω Χωρών και τιμήθηκε (μεταφρασμένο στα αγγλικά) με το περίβλεπτο Διεθνές Βραβείο Booker 2020. Το όνομα του ανθρώπου που το έγραψε είναι Marieke Lucas Rijneveld και επειδή αρνείται να προσδιοριστεί με βάση τη δυαδικότητα των φύλων μάς δυσκολεύει στις περιγραφές μας – τα ελληνικά, μια έντονα έμφυλη γλώσσα, καθιστούν δύσκολη τη χρήση ουδέτερων λέξεων όσον αφορά τα nonbinary μέλη της κοινωνίας μας.

Το βιβλίο πάντως κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ικαρος, προκαλεί έντονο συναισθηματικό αντίκτυπο στους αναγνώστες και η πλοκή του θα μπορούσε να περιγραφεί ως εξής: Μια πολύτεκνη οικογένεια κτηνοτρόφων βυθίζεται στο έρεβος μιας αναπάντεχης, αβάσταχτης απώλειας όταν ο πρωτότοκος γιος σκοτώνεται σε ένα τραγικό δυστύχημα.

Ας μιλήσουμε πρώτα για την πανδημία...

«Ξαφνικά όλα κατέρρευσαν και δημιουργήθηκε μεγάλη αβεβαιότητα. Φοβήθηκα τον ιό, αλλά πιο πολύ το ενδεχόμενο να αρρώσταιναν οι γύρω μου. Ταυτοχρόνως, βλέπω την όλη κατάστα- ση σαν ένα σημείο καμπής για τα μεγάλα παγκόσμια προβλήματα όπως η κλιματική κρίση. Μπορέσαμε να δούμε όλοι τι ακριβώς κάνουμε λάθος. Αυτό είναι και το πιο σημαντικό μάθημα που μπορούμε να διδαχθούμε από την πανδημία, το ότι πρέπει να διαχειριστούμε τον κόσμο διαφορετικά. Ανυπομονώ, βέβαια, για τη στιγμή που θα μπορούμε να αγκαλιάζουμε ξανά ο ένας τον άλλον».

Εχετε χάσει έναν αδελφό, τον παρέσυρε λεωφορείο όταν ήσασταν τριών ετών. Φοβηθήκατε καθόλου ότι οι περισσότεροι θα εκλάμβαναν το βιβλίο σας ως μια αυτοβιογραφική εξομολόγηση;

«Οχι, ήταν εξαρχής ξεκάθαρο σε εμένα ότι πρόκειται για μυθιστόρημα. Παίζω με τη φαντασία και την πραγματικότητα. Τα συνυφαίνω και τα μετατρέπω σε μυθοπλασία. Φυσικά η αφετηρία είναι αυτοβιογραφική, αλλά μετά ξεκινά μια επινοημένη ιστορία».

Το «Δυσφορεί η νύχτα» με συντάραξε, με έκανε να νιώσω άβολα. Εκτιμάτε περισσότερο τα έργα τέχνης που προκαλούν έντονες αντιδράσεις;

«Μου αρέσουν τα έργα τέχνης που σε “οργώνουν”, που σε κάνουν να νιώσεις κάτι που δεν είχες αισθανθεί ξανά, που ανοίγουν πόρτες στο κεφάλι σου. Ως συγγραφέας, ψάχνω σε μόνιμη βάση κάτι που να σε “τρώει”, να σου προκαλεί δυσφορία και κανονικά θα προτιμούσες να το αποφύγεις. Γράφω κάπου στο λογοτεχνικό ντεμπούτο μου: “Η δυσφορία είναι καλή, όταν δυσφορούμε είμαστε αληθινοί”. Το πιστεύω. Η δυσανασχέτηση δείχνει, ή μας βοηθά να καταλάβουμε, ποιοι πραγματικά είμαστε».

Δυσφορεί η νύχτα

Πιστεύετε πως χρέος της λογοτεχνίας είναι να ξεπερνά τα όρια;

«Δεν πιστεύω ότι η λογοτεχνία πρέπει απαραίτητα να ξεπερνά τα όρια. Νομίζω ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχουν όρια στη λογοτεχνία. Ολα είναι δυνατά, όλα επιτρέπονται. Δεν υπάρχει θέμα που να το θεωρώ εκτός ορίων. Αν κάτι θεωρείται ταμπού, θέλω να το προσεγγίσω. Υπάρχει μεγάλη ελευθερία στη μυθοπλασία και αυτό το θεωρώ πολύ όμορφο. Αυτή η ελευθερία με έχει βοηθήσει να αναπτυχθώ, ως συγγραφέας, αλλά ακόμα περισσότερο ως άνθρωπος».

Την επιτυχία του βιβλίου την περιμένατε;

«Δεν είχα καμία προσδοκία. Ηλπιζα απλώς ότι θα το διάβαζαν η κομμώτρια, ο μανάβης και ο χασάπης από το χωριό, δεν περίμενα τίποτε άλλο. Ούτε στα όνειρά μου δεν μπορούσα να φανταστώ την επιτυχία του. Αισθάνομαι μεγάλη ευτυχία που συνάντησε τόσους αναγνώστες».

Μεγαλώσατε σε θρησκευόμενη οικογένεια. Πιστεύετε ακόμη στον Θεό;

«Πιστεύω ακόμη, παρόλο που δεν πηγαίνω πια στην εκκλησία. Ωστόσο, δεν πιστεύω πως αυτά πάνε μαζί, ότι δεν μπορείς να είσαι πιστός αν δεν πηγαίνεις στην εκκλησία. Ο Θεός ζει στο έργο μου. Ετσι επικοινωνώ μαζί Του. Δεν μπορώ να Τον ξεχάσω, θα ήταν αξιοθρήνητο και σκληρό απέναντί Του. Εχει στη ζωή μου διαφορετικό ρόλο σε σχέση με παλαιότερα. Είναι λιγότερο τιμωρητικός και τρομακτικός. Κι αυτό είναι πολύ ευχάριστο. Η θρησκεία δεν θα έπρεπε να επικεντρώνεται στο κακό αλλά στο καλό».

Κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες στα ολλανδικά το νέο σας μυθιστόρημα με τίτλο «Mijn lieve gunsteling». Πείτε μας λίγα λόγια για αυτό.

«Το νέο μου βιβλίο μιλάει για τον απαγορευμένο έρωτα μεταξύ ενός 49χρονου κτηνιάτρου και ενός 14χρονου κοριτσιού. Αφορά δύο ανθρώπους που αναζητούν τον εαυτό τους, που ψάχνουν μια διαφυγή από τη μοναξιά και την αίσθηση κενού. Είναι μια ιστορία για το σωστό και το λάθος, για την ταυτότητα, για την αγάπη».

Δυσφορεί η νύχτα

Ποιο βιβλίο έχετε κάνει πιο πολλές φορές δώρο;

«Το “Max, Mischa & Tetoffensiven” του Νορβηγού Γιόχαν Χάρσταντ. Μου φάνηκε τόσο απείθαρχο και όμορφο, γεμάτο μεγάλες, ποιητικές προτάσεις. Εξοχο!».

Οι περισσότεροι από εμάς κάνουμε μεγάλη προσπάθεια να χωρέσουμε στα κουτάκια του κοινωνικού φύλου και στερούμαστε έτσι πολλές διαστάσεις της φυσικής ανθρώπινης εμπειρίας. Η δική σας ζωή έχει γίνει πιο πλούσια και ελεύθερη από τότε που αυτοπροσδιοριστήκατε ως μη δυαδικό άτομο;

«Ναι, για εμένα αυτό έφερε ελευθερία. Οχι τόσο η συγκεκριμένη επιλογή αλλά η συνειδητοποίηση της ύπαρξης μιας επιλογής την οποία μονάχα εγώ μπορού σα να ορίσω».

Έτικέττες:
BHMAgazino
,
Marieke Lucas Rijneveld
,
Γιώργος Νάστος
,
Δυσφορεί η νύχτα