Μαρία Φακίνου | Μεταφράζοντας την «Επιστροφή στην πατρίδα» της Yaa Gyasi

Η Μαρία Φακίνου φιλοξενείται στο blog του  Ίκαρου, στη στήλη «Το εργαστήρι της μετάφρασης», και μας μιλάει για το μυθιστόρημα της Yaa Gyasi Επιστροφή στην πατρίδα, το καθηλωτικό ντεμπούτο της συγγραφέα που έχει τιμηθεί με τα βραβεία πρώτου μυθιστορήματος National Book Critics Circle Award και Pen/Hemingway Award.

Επιστροφή στην πατρίδα

Το 2009, η Yaa Gyasi, γεννημένη στη Γκάνα και μεγαλωμένη στην Αλαμπάμα, κάνει ένα ταξίδι, τη δική της επιστροφή στην πατρίδα, όπου επισκέπτεται και το Κάστρο της Χρυσής Ακτής στο οποίο κρατούνταν στα μπουντρούμια του Αφρικανοί και Αφρικανές προτού πουληθούν ως σκλάβοι στην Αμερική. Ο τόπος αυτός και η ιστορία του γίνονται η αφορμή για το μυθιστόρημά της που εκτείνεται σε τρεις ηπείρους και τρεις αιώνες.

Από τις πρώτες κιόλας λέξεις ενός βιβλίου μπορείς να καταλάβεις αν θα σε αφορά, αν σου ταιριάζει, ή «σου μιλάει», όπως λέει και κάποιος χαρακτήρας της Gyasi. Είναι, επίσης, προνόμιο και καλή τύχη, πέρα από ευθύνη, που πάντα υπάρχει ως στοιχείο, να κρατάς στα χέρια σου το βιβλίο ενός ή μία συγγραφέα που πρώτη φορά μεταφράζεται στη γλώσσα σου. Είναι κάπως σαν να πατάς σε παρθένο έδαφος.

Η Gyasi «μου μίλησε» από την πρώτη κιόλας παράγραφο. Η περιγραφή της φωτιάς στον οικισμό δημιουργούσε τόσο ζωντανές εικόνες που πραγματικά ήθελα να ξεκινήσω να μεταφράζω επιτόπου. Αυτή η «λαχτάρα για μετάφραση» αποτελεί μεγάλη ένδειξη για μένα ότι θα είναι μια διαδικασία δύσκολη, όπως πάντα, αλλά απολαυστική. (Δεν είναι κάθε φορά δεδομένος αυτός ο συνδυασμός). Επίσης, με έκανε να θέλω να ξαναδιαβάσω βιβλία παρόμοιας θεματολογίας για να μπω περισσότερο στο κλίμα, να βρω λέξεις ίσως κάπως ξεχασμένες μα πιο ταιριαστές για ένα τέτοιο κείμενο.

Η συγγραφέας διατηρεί μια αξιοζήλευτη ισορροπία στο ύφος που κυμαίνεται από το ποιητικό μέχρι το ωμά ρεαλιστικό χωρίς ποτέ να γίνει πολύ: ούτε πολύ ποιητικό, ούτε πολύ ωμά ρεαλιστικό. Οι αντιφάσεις στις ζωές των δύο ετεροθαλών αδερφών που από καθαρή τύχη (;) βρέθηκαν η μία μέσα στα μπουντρούμια και η άλλη πάνω από τα μπουντρούμια, ελεύθερη και παντρεμένη με έναν Βρετανό λοχαγό, καθορίζοντας έτσι τη μοίρα όλων των απογόνων που ξεπηδούν από αυτά τα δύο παρακλάδια  ̶ για τους μεν σκλάβοι και «σκλάβοι» όλη τους τη ζωή, για τους δε ευνοημένοι όλη τους τη ζωή ̶ είναι πολύ δελεαστικό θέμα μυθιστορηματικά, και φανερώνει ταυτόχρονα τον καταπληκτικό έλεγχο του υλικού που είχε στα χέρια της η Gyasi, κι ας ήταν το πρώτο της βιβλίο.

Η Επιστροφή στην πατρίδα έχει όλα τα χαρακτηριστικά αυτού που λέμε «καθαρή λογοτεχνία». Είναι ένα μυθιστόρημα που ανά στιγμές σε γλυκαίνει και σε αφοπλίζει και ανά στιγμές σε σοκάρει, όταν σκέφτεσαι το αποικιοκρατικό παρελθόν, ότι όλα αυτά έχουν όντως συμβεί, ότι η Ιστορία γράφτηκε κυριολεκτικά στις πλάτες ανθρώπων και λαών.

Επιστροφή στην πατρίδα

 

 
Έτικέττες:
Επιστροφή στην πατρίδα
,
Μαρία Φακίνου