Άγγελος Αγγελίδης | Μεταφράζοντας το «In Memoriam» της Alice Winn

Ο Άγγελος Αγγελίδης φιλοξενείται στο blog του  Ίκαρου, στη στήλη «Το εργαστήρι της μετάφρασης», και μας μιλάει για το μυθιστόρημα της Alice Winn, In Memoriam, ένα σπαρακτικό λογοτεχνικό ντεμπούτο για τον έρωτα δύο νεαρών αντρών μέσα στη ζοφερή πραγματικότητα του πολέμου.

In Memoriam Αγγελος Αγγελίδης

Το In Memoriam είναι η επική αφήγηση της δύσκολης πορείας δυο αγοριών προς την ενηλικίωση, μιας πορείας που ξεκινάει από τις τάξεις και τους κοιτώνες ενός σχολείου της εγγλέζικης αριστοκρατίας, συνεχίζεται με ξέφρενες κι ανεξέλεγκτες ταχύτητες στα μέτωπα και στα μετόπισθεν του Μεγάλου Πολέμου και καταλήγει στη μεταπολεμική ανωριμότητα του Νέου Κόσμου, στην ασταθή, αβέβαιη αλλά και τόσο πολύτιμη διέξοδο της απομάκρυνσης, της απόστασης, της φυγής. Το μεγάλο ταξίδι της ενηλικίωσης αρχίζει για τον Χένρι και τον Σίντνι στην Αγγλία του 1914. Το In Memoriam είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που συνδυάζει την κωδικοποιημένη μεγαλοστομία της δημόσιας Ιστορίας με την συναισθηματικά φορτισμένη οικειότητα και τους σπαρακτικούς τόνους των προσωπικών βιωμάτων και αφηγήσεων. Για μένα η μετάφρασή του δεν ήταν απλά η μετάφραση ενός λογοτεχνικού έργου, ήταν η μετάφραση ενός κόσμου ολόκληρου.

Η πρόζα της Γουίν έχει τη σιγουριά του ακροβάτη, που βαδίζει ανάλαφρα έχοντας επίγνωση του βάρους του και ταυτόχρονα εκμηδενίζοντάς το. Κινείται με ευχέρεια ανάμεσα στον λυρισμό που έχει συχνά η ανδροπρέπεια κι η αρρενωπότητα στην Μεγάλη Βρετανία των αρχών του εικοστού αιώνα, στην κοφτή (κι αδέξια, διότι ανείπωτη) φρίκη του πολέμου, και στον ψεύτικο ξύλινο λόγο των εφημερίδων και των επίσημων αναφορών. Η γοητεία του In Memoriam βρίσκεται τόσο στην πλοκή του (με τις αναμενόμενες αλλά και τις αναπάντεχες ανατροπές της), όσο και στον νευρώδη βηματισμό της σύνταξής του, που δεν διστάζει να αναδείξει τόσο την απροκάλυπτη εξυπνάδα όσο και την ομολογημένη αμηχανία πρωταγωνιστών και δευτεραγωνιστών ομοίως. Η Άλις Γουίν καταφέρνει να μιλήσει με τη φωνή των ηρώων της, που από μαθητές βρέθηκαν ξαφνικά στρατιώτες. Είναι παιδιά, ανέτοιμα κι ανήμπορα ν’ αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις μιας σχέσης απαγορευμένης από τη μια και τη φρίκη των χαρακωμάτων από την άλλη. Και συχνά σαν παιδιά συνομιλούν ή μονολογούν: με κοφτές, αποσπασματικές, ελλειπτικές, μισές φράσεις, που ωστόσο καταφέρνουν να συγκροτήσουν όχι απλά λόγο με ειρμό και νόημα, αλλά ολόκληρο το πολύχρωμο, πολυφωνικό και πολυεπίπεδο πολύπτυχο μιας ιστορίας συγκλονιστικής -και στις εκρηκτικές πανέμορφες στιγμές της, και στις κρυφές, ηθελημένα σκοτεινές γωνιές της. Είναι παιδιά, κι όχι μόνο επειδή φεύγουν εθελοντικά για το μέτωπο, δηλώνοντας όπως τόσοι και τόσοι τότε μεγαλύτεροι από την πραγματική τους ηλικία.

Ο πόλεμος είναι πανταχού παρών μέσα στις σελίδες αυτού του βιβλίου, ήρωες και αναγνώστες τον έχουν συνέχεια στο μυαλό τους, τον ακούνε, τον σκέφτονται, τον βλέπουν, τον ζουν - μέχρι τις πιο ανατριχιαστικές και τρομερές του λεπτομέρειες. Η ίδια δύναμη, ωστόσο, η ίδια πανταχού παρουσία χαρακτηρίζει και τη ζωντάνια, το πνεύμα, τους φόβους και τις ελπίδες των δυο πρωταγωνιστών, που συνεχίζουν να υπάρχουν για μας ακόμα κι όταν κλείνουμε το βιβλίο.

In Memoriam Αγγελος Αγγελίδης

 
Έτικέττες: