Αχιλλέας Κυριακίδης | Μεταφράζοντας τα «Ονόματα της Φελίσας» του Juan Gabriel Vásquez

Ο Αχιλλέας Κυριακίδης φιλοξενείται στο blog του  Ίκαρου, στη στήλη «Το εργαστήρι της μετάφρασης», και μας μιλάει για το μεταφραστικό ταξίδι του νέου βιβλίου του Juan Gabriel Vásquez, Τα ονόματα της Φελίσας, που βασίζεται στη ζωή της κολομβιανής γλύπτριας Φελίσας Μπουρστίν.

Τα ονόματα της Φελίσας

Ένα κείμενο σαν αυτό, που μου ζητήθηκε από τον  Ίκαρο για να συνοδεύσει την έκδοση ενός ακόμα βιβλίου του Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες, Τα ονόματα της Φελίσας, δε θα μπορούσε παρά να είναι ένα κείμενο ευχαριστήριο προς τον εκδοτικό οίκο που με αγαστή συνέπεια παρακολούθησε τη συγγραφική πορεία αυτού του πολύ σημαντικού Κολομβιανού, εκδίδοντας τα περισσότερα βιβλία του στην Ελλάδα (πέντε μυθιστορήματα, μία νουβέλα, μία συλλογή διηγημάτων και μία συλλογή δοκιμίων μέχρι στιγμής). Φαντάζομαι, όμως, πως αυτή την ευγνωμοσύνη ο μεταφραστής του τη μοιράζεται και με τους πολλούς έλληνες αναγνώστες που πολύ αγαπούν τον Βάσκες από τότε που άκουσαν τον ήχο των πραγμάτων όταν πέφτουν, γνώρισαν τους πληροφοριοδότες του, είδαν τη μορφή των λειψάνων, τραγούδησαν μαζί του για την πυρκαγιά, γύρισαν το βλέμμα πίσω, και τώρα μαθαίνουν τα ονόματα της Φελίσας.

Για άλλη μία φορά, εδώ, στα Ονόματα της Φελίσας, ο Βάσκες, με όχημα τη βιογραφική ανατομία μιας κολομβιανής γλύπτριας, καταδύεται στην ιστορία αυτής της πληγωμένης χώρας, έχοντας επιστρέψει πια σ’ αυτήν πραγματικά και όχι με την απατηλή νοσταλγία του αυτοεξόριστου. Έχω τη γνώμη ότι ο Βάσκες (τόσο αυτό όσο και προηγούμενα μυθιστορήματά του, ιδίως το Γυρίζοντας το βλέμμα πίσω, είναι μυθιστορηματικές βιογραφίες) γράφει  μια μυθοπλασία που, αντίθετα απ’ ό,τι ισχύει στην επιστημονική έρευνα, πρώτα στηρίζεται στα τεκμήρια και τις αποδείξεις, και μετά αναζητεί τη θεωρία και τη γοητεία της εικασίας. «Υπάρχουν αλήθειες που χάνονται μαζί μ’ αυτόν ο οποίος πεθαίνει» γράφει στο τέλος αυτού του συναρπαστικού βιβλίου, «και που ούτε τα αγαπημένα του πλάσματα καταφέρνουν να τις γνωρίσουν. Συμβαίνουν σε μια περιοχή της συνείδησής μας που δεν είναι προσβάσιμη, που είναι αόρατη και αμετάκλητα κρυφή, και τίποτα δεν μπορούμε να κάνουμε για να την επισκεφθούμε. Ή σχεδόν τίποτα.» Ίσως στόχος και αποστολή της δικής του μυθοπλασίας είναι ακριβώς ν’ ανακαλύψει αυτό το σχεδόν τίποτα.

«Αυτή η γυναίκα πέθανε από θλίψη» νεκρολογεί ο φίλος της Φελίσας, Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Κι αυτό το βιβλίο είναι η ιστορία μιας θλίψης ― μιας θλίψης επίμονης, διαβρωτικής, οξειδωτικής. Όμως, «πιστεύω ότι, αν μπορεί κανείς ν’ αποφύγει τη θλίψη, καλό είναι να την αποφύγει» γράφει ο μικρός αφηγητής ενός μυθιστορήματος του Ρομέν Γκαρί με όλη του την παιδική ορθολογική αφέλεια. Ναι, αλλά τι γίνεται όταν δεν μπορεί να την αποφύγει ένας άνθρωπος, όταν δεν μπορεί να την αποφύγει μια χώρα;

Εντέλει, ο Βάσκες δεν «κάνει» μαγικό ρεαλισμό, αλλά ο ρεαλισμός του είναι μαγικός.

Τα ονόματα της Φελίσας

 
Έτικέττες: