Μαρία Φακίνου | Μεταφράζοντας το «Υπερβατικό βασίλειο» της Yaa Gyasi

Η Μαρία Φακίνου φιλοξενείται στο blog του  Ίκαρου, στη στήλη «Το εργαστήρι της μετάφρασης», και μας μιλάει για το μυθιστόρημα της Yaa Gyasi Υπερβατικό βασίλειο, ένα καθηλωτικό βιβλίο που διερευνά τα όρια της επιστήμης, τα θεμέλια της πίστης και τη δύναμη της αγάπης.

Υπερβατικό βασίλειο

Ομολογώ ότι ξαφνιάστηκα όταν πήρα στα χέρια μου το βιβλίο της Τζάσι. Είχε προηγηθεί λίγα χρόνια πριν η μετάφραση του πρώτου της μυθιστορήματος, Επιστροφή στην πατρίδα, και περίμενα κάτι ανάλογο, τουλάχιστον υφολογικά. Όμως εδώ ήταν σαν να μετέφραζα μια άλλη συγγραφέα, κι αυτό το λέω για καλό, αν και μου πήρε λίγο χρόνο μέχρι να το αποδεχτώ και να εξοικειωθώ με αυτή την μετατόπιση· ότι η Τζάσι, παρά την επιτυχία του πρώτου της βιβλίου, δεν ακολούθησε τον ίδιο δρόμο που η ίδια είχε χαράξει και γνώριζε καλά αλλά δοκιμάστηκε σε κάτι καινούργιο. Σε ένα θέμα απολύτως σύγχρονο, σκληρό, δύσκολο, και χρησιμοποιώντας μια γλώσσα κοφτή, άμεση, μοντέρνα και απλή όπου απουσιάζουν οι γλαφυρές περιγραφές ή λέξεις διότι το ίδιο το θέμα δεν τις σηκώνει. Είναι δύσκολο θέμα από μόνο του, δεν χρειαζόταν να το φορτώσει με έναν πιο περίτεχνο τρόπο αφήγησης. Έχω την αίσθηση ότι είναι και πολύ προσωπικό. Οι παρατηρήσεις, οι λεπτομέρειες στις οποίες στέκεται η Γκίφτι, ο κεντρικός χαρακτήρας, ειδικά όταν μιλάει για τη μητέρα της, είναι τόσο προσεγμένα ιδιαίτερες που με έκαναν να σκεφτώ ότι ίσως αυτή η ιστορία να έχει πολλά στοιχεία από την προσωπική ιστορία της Τζάσι. Δεν υπάρχει τρόπος να το διασταυρώσω και ούτε έχει και τόσο σημασία διότι στο τέλος αυτό που μένει είναι αν η ιστορία, είτε προσωπική είτε μυθοπλαστική είτε και τα δύο, εξυπηρετεί την αφήγηση. Η Τζάσι χρειάστηκε να κάνει έρευνα στις νευροεπιστήμες, να εξοικειωθεί με πολυσύλλαβους όρους και έννοιες, και όλο αυτό δένει καίρια με την αφήγηση. Περνάει με εύστοχο τρόπο την καθημερινότητα, τις συζητήσεις, τις φιλοδοξίες και τις απογοητεύσεις του κόσμου της επιστήμης και των επιστημόνων, με παρατηρητικότητα και μπόλικο αυτοσαρκασμό. Είναι επίσης τολμηρή, χρησιμοποιεί λέξεις που δεν θεωρούνται και τόσο πολιτικά ορθές όταν θέλει να μιλήσει για τον ρατσισμό ή τη σεξουαλικότητα και τον ερωτισμό. Βρήκα απολαυστικό και αξιοζήλευτο τον τρόπο που συνδέει ένα απόσπασμα από το Άσμα ασμάτων με την ανακάλυψη της ηδονής από ένα μικρό κορίτσι. Και με παρόμοιους τρόπους το βιβλίο γίνεται έντονα πολιτικό και φεμινιστικό, κι ας μιλάει και για τη θρησκεία. Στο τέλος, μένει ένα είδος λύτρωσης, μια καθησυχαστική αίσθηση αποδοχής, σε αυτή τη δύσκολη διαδρομή της Γκίφτι να κατανοήσει, να αποφορτίσει και να φωτίσει σχέσεις που διακόπηκαν αιφνίδια καθορίζοντας όλη τη μετέπειτα ζωή της για να πει αυτή είναι η ιστορία σου, η οικογένεια που σου δόθηκε, κάνε κάτι καλό με αυτό το υλικό.

Υπερβατικό βασίλειο

 
Έτικέττες: