Η ιδιωτική ζωή των δέντρων
€10,80 €12,00
«Τα βιβλία του Alejandro Zambra είναι σαν ένα τηλεφώνημα μέσα στη νύχτα από έναν παλιό, καλό φίλο.» Nicole Krauss
Το βιβλίο ξεκινά με ένα σεισμό, ιδωμένο μέσα από τα μάτια ενός ανώνυμου εννιάχρονου αγοριού που ζει σε ένα μεσοαστικό συγκρότημα κατοικιών στο Maipu, της Χιλής. Στο δεύτερο μέρος, πρωταγωνιστής είναι ο συγγραφέας του πρώτου μέρους του μυθιστορήματος. Ο πατέρας του είναι ένας λιγομίλητος άνθρωπος, ο οποίος ενώ ισχυρίζεται ότι δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική, σιωπηλά συντάσσεται με το καθεστώς Πινοσέτ.
Η αφήγηση εναλλάσσεται ανάμεσα στον συγγραφέα και τον πρωταγωνιστή, το παρελθόν και το παρόν, προβάλλοντας με μελαγχολία και οργή την ιστορία ενός έθνους, και μιας γενιάς -που όπως λέει ο συγγραφέας έμαθε να διαβάζει και να γράφει ενόσω οι γονείς τους έγιναν συνεργοί ή θύματα της Δικτατορίας.
Πρόκειται για το πιο προσωπικό μυθιστόρημα του Alejandro Zambra (συγγραφέα του «Μπονσάι»), που είναι ίσως ο σημαντικότερος Χιλιανός συγγραφέας μετά τον Roberto Bolaño.
«…Μια φορά, χάθηκα. Θα ’μουν έξι ή επτά χρονών. Είχα αφαιρεθεί και, ξαφνικά, δεν έβλεπα πια τους γονείς μου. Φοβήθηκα, αλλά βρήκα αμέσως το δρόμο κι έφτασα πρώτος στο σπίτι – εκείνοι μ’ έψαχναν συνέχεια, απεγνωσμένα, αλλά εγώ νόμισα ότι είχαν χαθεί· ότι εγώ ήξερα να γυρίζω σπίτι κι εκείνοι όχι. «Ήρθες από άλλο δρόμο» είπε η μητέρα μου αργότερα, με τα μάτια της ακόμα κλαμμένα. «Εσείς ήρθατε από άλλο δρόμο» σκέφτηκα, αλλά δεν το είπα…» γράφει ο Zambra στο βιβλίο και ο μεταφραστής Αχιλλέας Κυριακίδης σημειώνει:
Τo είπε, αργότερα, ο Αlejandro Zambra, γράφοντας αυτό το θαυμάσιο μυθιστόρημα αναπόλησης της παιδικής ηλικίας, της χαμένης αθωότητας και των ενοχών για την απώλεια της αθωότητας. Η έννοια της απώλειας κυριαρχεί στην αφήγηση, την αφήγηση της περιπέτειας μιας αέναης, νοερής επιστροφής, όπου τα ψίχουλα του Κοντορεβυθούλη έχουν φαγωθεί προ πολλού…
Κριτικές
«Σ’ αυτό το μυθιστόρημα, ο Zambra χρησιμοποιεί μια υπέροχη γλώσσα, στη σκιά του Carver: ακρίβεια, μελαγχολία, σκληρότητα, τρυφερότητα.» Joaquín Arnáiz, La Razón
«Το μεταλογοτεχνικό και αυτοβιογραφικό παιχνίδι θυμίζει τον καλύτερο Coetzee.» Ignacio Echevarría, El Mercurio
«Με ακρίβεια και μελαγχολία, ο Zambra στοχάζεται πάνω στο παρελθόν και το παρόν της Χιλής. Το Τρόποι να γυρίζεις σπίτι είναι το πιο προσωπικό μυθιστόρημα ενός απ’ τους καλύτερους αφηγητές της νέας γενιάς.» Patricia Espinosa, Las Últimas Noticias
«Tο Τρόποι να γυρίζεις σπίτι τοποθετεί τον Zambra στην κορυφή της νέας χιλιανής λογοτεχνίας, στο πλευρό άλλων λατινοαμερικανών συγγραφέων όπως ο Κολομβιανός Juan Gabriel Vásquez, που πραγματεύονται τα πιο λεπτά ιστορικά ζητήματα αυτής της ηπείρου με τον πιο συναρπαστικό τρόπο.» Mina Holland, The Observer
«Τα βιβλία του Alejandro Zambra είναι σαν ένα τηλεφώνημα μέσα στη νύχτα από έναν παλιό, καλό φίλο.» Nicole Krauss
"...Ο Σάμπρα θέτει τις αφηγηματικές τεχνικές του στην υπηρεσία ενός πολυεπίπεδου και πυκνού μυθιστορήματος ―με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία― και καταφέρνει να θίξει σοβαρά θέματα που αφορούν στην πορεία μιας ολόκληρης χώρας ―καταφέρνει να πει «την ιστορία της γενιάς του»―, αλλά και να μιλήσει στην καρδιά του αναγνώστη, αφήνοντάς τον όμως να βγάλει μόνος του τα συμπεράσματα»..."
"...Το μυθιστόρημα του Σάμπρα είναι μια κιβωτός μνήμης. Δεν καταγράφει με ημερολογιακή προσήλωση όσα συνέβησαν τότε που συνέβησαν. Η μνήμη είναι ένα ύπουλο τέρας – δεν σου τα δίνει όλα, ενώ σου παίρνει περισσότερα. Κάθε κεφάλαιο είναι και μια πετρούλα-ψηφίδα του παρελθόντος, το οποίο έχει υποστεί την επεξεργασία του παρόντος. Μα, συμβαίνει και το αντίστροφο: το παρόν να διαθλάται πάνω στο παρελθόν και στο τέλος να δημιουργείται μια αχρονία που πρέπει ο συγγραφέας να μετατρέψει σε μυθιστόρημα. Ο χρόνος είναι ένα ρευστό αντικείμενο, το ίδιο ρευστά είναι και αυτά που έχει ζήσει ένας άνθρωπος μέσα σ’ αυτόν..."
«Τρόποι να γυρίζεις σπίτι», ένα «σιωπηλό» πεζογράφημα για τη χιλιανή τραγωδία.
"...Ο συγγραφέας καταφέρνει να σταθεί ταυτόχρονα στην κυριολεξία και στη μεταφορά, παραδίδοντας ένα βιβλίο προσωπικής εξομολόγησης [μάλλον], με τρυφερότητα και ευαισθησία που δεν εκβιάζει το συναίσθημα σε κανένα του σημείο..."
"...Στον Zambra όλα είναι μνήμες, μια διαρκής προσπάθεια διαλεύκανσης του παρελθόντος μέσα από προσωπικές αναμνήσεις, αναζήτηση προσώπων που θα αποκαλύψουν την άλλη πλευρά της ιστορίας, φωτογραφίες..."
"...Βήματα νοητά και πραγματικά διασχίζουν τις σελίδες του βιβλίου «Τρόποι να γυρίζεις σπίτι». Παρελθόν και παρόν, αλήθεια και ψέμα μπλέκονται γλυκά δημιουργώντας στον αναγνώστη ένα αίσθημα αναπόλησης για την περασμένη ανεπιστρεπτί αθωότητα των παιδικών χρόνων..."
"...Ένα εξαιρετικό βιβλίο που αναδεικνύει την ανάγκη για επιστροφή στις αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας και στα μέρη που γεννήθηκαν αυτές, δια χειρός Alejandro Zambra και με την απαράμιλλη ―για ακόμα μια φορά― μετάφραση του κου Αχιλλέα Κυριακίδη..."
"...Ένα «αληθινό» βιβλίο, υπό αυτό το πρίσμα, δεν είναι παρά η αντίστροφη εκδοχή ενός άλλου, «μεγάλου» και σκοτεινού βιβλίου που το αναγιγνώσκουμε προδίδοντας τις σιωπές του. Το βιβλίο που κρατούμε στα χέρια μας και το άλλο -το βιβλίο αναφοράς- μοιάζουν με συγκοινωνούντα δοχεία, η τελική σύνθεση των οποίων αποτελεί μια μετα-λογοτεχνική θεώρηση των ανθρωπίνων που κατατρύχεται από ένα ηθικής τάξεως άγχος: πώς, σε μια πολιτική κουλτούρα απόκρυψης και «εξαφάνισης» ο συγγραφέας θα κατορθώσει, με ακρίβεια κι ευαισθησία, να συνθέσει ένα λογοτεχνικό «ψεύδος» και να είναι, παράλληλα, «αληθώς» παρών μέσα στην κορνίζα του..."
"...Μιλάμε, εκτός των άλλων, για μια λογοτεχνία που δεν επεκτείνεται επειδή ακριβώς δύναται να πυκνώσει όχι μόνο την αφήγηση αλλά και το νόημα, να κάνει αυτά τα δύο να συγχωνευθούν μέσα στην ίδια τη φόρμα, κάτι που τείνει να ικανοποιήσει και τις μπορχεσιανές προδιαγραφές..."
"...Ένα όμορφο μυθιστόρημα που κυριαρχεί η απώλεια. Η απώλεια της παιδικής ηλικίας, της αθωότητας του έρωτα αλλά και της αέναης εκείνης επιστροφής... Τα βήματα στήνουν χορό, μπρος πίσω-πίσω μπρος. Η ιστορία των άλλων που εν τέλει γίνεται δική σου..."
"...Ο Σάμπρα παίζει με το χρόνο και τα πρόσωπα, με μια επιδεξιότητα που τον κατατάσσει ως έναν εκ των σημαντικών εκπροσώπων της νέας γενιάς συγγραφέων της Λατινικής Αμερικής..."
"...Ένα μικρό κομψοτέχνημα. Ο κόσμος μέσα από το καλειδοσκοπικό βλέμμα ενός εννιάχρονου. Αγωνία, ψευδαισθήσεις, αθωότητα, ο Πινοσέτ. Ο κόσμος μέσα από το βλέμμα ενός ενήλικα συγγραφέα πλέον. Έρωτας, αναμνήσεις, επινοημένη ή μη ιστορία. Μια βαθιά ανθρώπινη ελεγεία για την απώλεια και την έμπνευση..."
"...Το βιβλίο είναι βαθιά μελαγχολικό και νοσταλγικό, εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους ένα παιδί περνά από την αθωότητα στην ενηλικίωση και τους τρόπους με τους οποίους οι ενήλικες μαθαίνουν να διαχειρίζονται τις απώλειες, μεταφορικά ή κυριολεκτικά..."
"...ένα κείμενο που η πυκνότητα των νοημάτων σε κάποια σημεία του με έκανε να νιώθω, ότι διαβάζω ποίηση..."
"...Με νοσταλγία έκδηλη για το παρελθόν σε σημείο επικίνδυνο ίσως γιατί οι αναμνήσεις είναι ισχυρό αναισθητικό στην προσπάθεια για απόλυτη ενηλικίωση, ο συγγραφέας εκτελεί απόλυτα και δολοφονικά την επιθυμία του να ξεχάσει. Τα γεγονότα είναι δεδομένα, τρέχουν στο μυαλό του που δεν σταματά και εκείνος έρμαιο της μνήμης του ξαναζεί με κάθε λεπτομέρεια το παρελθόν και την αθωότητα που το συνοδεύει, ένα παρελθόν γεμάτο υπαινιγμούς και αμφιβολίες..."
"Η γραφή του Σάμπρα γλαφυρή και εξομολογητική, άμεση αλλά και ψύχραιμη, χωρίς εντάσεις με ήρεμο ρυθμό παίρνει μαζί της τον αναγνώστη σ'αυτή την μελαγχολική βουτιά στις αναμνήσεις ανθρώπων που έφυγαν από τη ζωή σου και αμέλησες ή δεν πρόλαβες να τους ρωτήσεις κάποια πράγματα σημαντικά ή όχι που θα καθόριζαν τη ζωή σου."
«Ένα θαυμάσιο μυθιστόρημα αναπόλησης της παιδικής ηλικίας, της χαμένης αθωότητας και των ενοχών για την απώλεια της αθωότητας.»
"...Το κείμενο του Σάμπρα δεν ξεκινά δυναμικά και γενικά θα έλεγα ότι δεν κορυφώνεται. Από ένα σημείο όμως και μετά η επανανακάλυψη του παρελθόντος, η πολιτική διάσταση που αυτό αποκτά, η σύνδεση του ατομικού (έρωτας) με το συλλογικό (πολιτική) σε συνδυασμό με την ποιότητα της γραφής κάνουν τον αναγνώστη να προσέξει περισσότερο τη λογοτεχνική-του αξία..."
"...Μέσα από το ξετύλιγμα του μύθου του, που περίτεχνα, με μία ιδιότυπη δομή, αναμειγνύει την δική του προσωπική ζωή, ο Zambra, καταγράφει σ’ ένα υποβόσκον επίπεδο, με ενάργεια, σκληρότητα, μελαγχολία και τρυφερότητα, την τραγική Ιστορία της Χιλής στα χρόνια της σκληρής δικτατορίας του Πινοτσέτ και αργότερα, στη χωρίς ελπίδες ουσιαστικής αλλαγής, «δημοκρατία» του Πινέιρα..."
"...Η συγγραφική του μαεστρία συνοψίζεται στον ανεπιτήδευτο αλλά και τόσο εύστοχο τρόπο του να καταφέρει να μας κάνει συμμέτοχους και συνοδοιπόρους σε αυτό το ταξίδι αφήνοντας σε μας την τελευταία λέξη..."
"...Μάλλον αυτοβιογραφικό έργο εκφράζεται ως επί το πλείστον ως ένα μυθιστόρημα μέσα στο μυθιστόρημα καθώς ο κεντρικός ήρωας ανασύρει, ίσως δύσκολα, θραύσματα μνήμης των παιδικών χρόνων για να συνθέσει το κάδρο της διήγησής του."
Στα 20 καλύτερα βιβλία για το 2016 σύμφωνα με το Culturenow.gr
"...Όλα είναι τρόποι να γυρίζεις σπίτι. Και το γράψιμο είναι ένας ξεκάθαρος τρόπος για να το δηλώσεις. Ο Αλεχάντρο Σάμπρα με θάρρος, τέχνη και συναισθηματική ευφυΐα το δηλώνει ξανά και ξανά. Επιστρέφουμε μαζί του κι εμείς. Στο οικογενειακό παλιό αυτοκίνητο, παιδιά, στο πίσω κάθισμα, τραγούδια στο κασετόφωνο, γλιστρώντας στον ηλιόλουστο δρόμο με τις πικροδάφνες, ψάχνοντας τη θάλασσα, όταν δε φανταζόμασταν καν πως όσο μακριά κι αν φτάσουμε, αργά ή γρήγορα, το μόνο που θα λαχταρήσουμε όσο τίποτε θα είναι να γυρίσουμε σπίτι. Είτε έτσι, είτε αλλιώς, πάντα θα γυρίζουμε σπίτι."
"...Ο Χιλιανός Alejandro Zambra (γεννημένος στο Σαντιάγο το 1975) στο τελευταίο του μυθιστόρημα επιλέγει να γυρίσει πίσω, στο παρελθόν, στο ατελείωτο πεδίο των παιδικών-εφηβικών αναμνήσεων, αυτών που όλοι φυλάμε μέσα μας με προσοχή, διστάζοντας συχνά να παραδεχτούμε πόσο πολύ μας (καθ)ορίζουν."
"...Το Τρόποι να γυρίζεις σπίτι είναι ένα πολύ προσωπικό μυθιστόρημα του Χιλιανού Alejandro Zambra και επιβεβαιώνει την ιδέα που έχουμε πως γράφουμε καλά για αυτά που γνωρίζουμε καλύτερα από όλα: για τη ζωή μας και για τις εμπειρίες μας. Και ο Alejandro Zambra γράφει εκπληκτικά για αυτά που γνωρίζει καλύτερα."
"...Εάν έπρεπε κάποιος να χρησιμοποιήσει τρεις μόνο λέξεις για να χαρακτηρίσει την έως τώρα μεταφρασμένη στα ελληνικά λογοτεχνική παραγωγή του Χιλιανού συγγραφέα Alejandro Zambra, θα μπορούσε να επιλέξει τις εξής: μνήμη, ενοχή, αγωνία. Τα έργα του, σύντομα και περιεκτικά, κινούνται πάνω σε αυτούς τους τρεις βασικούς άξονες, είτε ασχολούνται με ατομικά ζητήματα, είτε εστιάζουν στη συλλογική ευθύνη."