Η πιο κρυφή πληγή

Κριτικές Μάρτιος 20, 2013

Αλεξάνδρα Μπακονίκα | www.diastixo.gr | 9 Φεβρουαρίου 2013

Η πιο κρυφή πληγήΕίναι το καινούργιο μυθιστόρημα του εκλεκτού, πολυγραφότατου και ρηξικέλευθου συγγραφέα Βαγγέλη Ραπτόπουλου. Το βιβλίο στηρίζεται σε δύο πολύ ουσιαστικά και καταλυτικά θέματα. Το πρώτο είναι ο σφοδρός και παθιασμένος έρωτας, που διατρέχει το μυθιστόρημα από την αρχή μέχρι το τέλος του, και το δεύτερο η αναφορά σε κοινωνικές ταραχές και εξεγέρσεις, όπως η Κατοχή, τα Δεκεμβριανά, ο Εμφύλιος που ακολούθησε. Αλλά και σαν προέκταση κατά κάποιον τρόπο των Δεκεμβριανών, με απόσταση 67 χρόνων, το κίνημα των Αγανακτισμένων, που βιώσαμε το καλοκαίρι του 2011 με την οικονομική χρεοκοπία και τα γνωστά δεινά στα οποία εισήλθε η χώρα μας.

Το μυθιστόρημα αρχίζει το 1976. Κεντρικός ήρωας είναι ο Μιχάλης, που αποτελεί και τον πρωτοπρόσωπο, παντογνώστη αφηγητή. Βρίσκεται στην κρίσιμη ηλικία της εφηβείας και φλογερά ερωτεύεται τη συνομήλική του, ωραία, χυμώδη και εξωστρεφή Νίκη. Εκείνη τον προτρέπει να εμπλουτίσει εκτενέστερα τις ήδη βιωματικές γνώσεις του για τα Δεκεμβριανά, ώστε να εντυπωσιάσει τον αριστερό πατέρα της, Μίμη. Από τότε ξεκινάει το αμέριστο ενδιαφέρον του Μιχάλη για τα Δεκεμβριανά και τον Εμφύλιο, ένα ενδιαφέρον που συνεχίζεται αδιάπτωτα σε όλο το μυθιστόρημα. Όμως οι δύο έφηβοι θα χωρίσουν και θα ξαναβρεθούν στα 22 τους χρόνια, το 1985, σε ένα πάρτι –ο Μιχάλης είναι πλέον ηθοποιός και η Νίκη δημοσιογράφος–, όπου θα έχουν την πρώτη ερωτική επαφή τους. Από το 1985 μέχρι και το 2011, η Νίκη με τη μαγική παρουσία της θα είναι το μήλο της έριδος ανάμεσα σε τρεις άνδρες – τον Μίμη, τον Άβερελ και τον άνδρα της, Άρη, με τον οποίον όμως θα χωρίσει. Τα έχει κατά διαστήματα και με τους τρεις, κάτι το οποίο είναι εν γνώσει τους, και παρ’ όλα αυτά πασχίζουν μανιωδώς να την αποκτήσουν ο καθένας για τον εαυτό του παραγκωνίζοντας τους άλλους. Αυτός που την κερδίζει τελικά είναι ο Μιχάλης.

Παράλληλα με τη διεκδίκηση της Νίκης από τους τρεις άνδρες, το μυθιστόρημα προχωράει και συνυφαίνεται με την πιο κρυφή πληγή, δηλαδή με την πολύπλευρη εμβάθυνση των γνώσεων του Μιχάλη για τα Δεκεμβριανά και τον Εμφύλιο. Με στηρίγματα αυτές τις γνώσεις θα προχωρήσει στη θεατρική διασκευή του μυθιστορήματος Η εξαφάνιση του Αριστοτέλη Νικολαΐδη. Ουσιαστικά αυτή η θεατρική διασκευή με τον τίτλο «Σκελετός» εγκιβωτίζεται στο βιβλίο και διευρύνει την πλοκή. Ο τίτλος αυτός για τον Μιχάλη έχει μεταφορική σημασία. Σκελετός είναι ό,τι μένει βαθύ και άφθαρτο μέσα στο χρόνο, είναι τα ιδανικά, οι αναλλοίωτες αξίες μας, ατομικές και συλλογικές. Γιατί ο Μιχάλης, όπως και η Νίκη, έχει βαθιές λαϊκές ρίζες από το προσφυγικό Περιστέρι. Για τον Μιχάλη υπήρχε βαθιά μέσα του η μυθολογία του Περιστεριού, όπου έλαμπε η ντομπροσύνη, η αμεσότητα, η εσωτερική ανάγκη να είσαι «ξηγημένος», που σημαίνει να διαθέτεις ένα βαθύ υπόστρωμα ηθικής, όχι με τη στενή έννοια, αλλά με την τάση να νοιάζεσαι για συλλογικά οράματα και για τον διπλανό σου. Το αριστερό, λαϊκό Περιστέρι έχει διαποτίσει τον ψυχισμό των δύο ηρώων, γι’ αυτό και η Νίκη σε ένα άρθρο της σε εφημερίδα γράφει: «Η πρώτη δεκαετία του νέου αιώνα ήρθε κάπως νωρίς με το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008. Στη νέα αυτή δεκαετία αλλάζουν πολλά. Γιατί το οικονομικά κραχ δεν φέρνει μόνο την κατάρρευση του καταναλωτισμού, αλλά και του ατομισμού. Πρόκειται για ένα σεισμό που φέρνει στο προσκήνιο αντί του εγώ το εμείς και κυρίως τις ταξικές διαφορές».

Με αυτά τα πιστεύω οι δύο πρωταγωνιστές θα συμμετάσχουν ενεργά με ορμή, ζέση και αυταπάρνηση στο κίνημα των Αγανακτισμένων, το οποίο περιγράφεται σε όλο το βάθος και την έκτασή του, έτσι όπως συνέβη το καλοκαίρι του 2011.

Για τον Μιχάλη, το κίνημα των Αγανακτισμένων είναι ένα είδος συνέχειας των Δεκεμβριανών, μια εποχή που τον έχει στοιχειώσει από την εφηβεία του. Αν και γνωρίζει ότι οι σημερινές δυτικές κοινωνίες είναι παροπλισμένες μέσα στην παγκοσμιοποίηση και την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας, αν και σε μιαν άκρη του μυαλού του διατηρεί την υποψία ότι οι λαϊκές εξεγέρσεις μοιάζουν με υστερία, εντούτοις ως αδυσώπητα ρομαντικός πιστεύει ότι οι καταπιεσμένοι είναι υποχρεωμένοι να αγωνίζονται για τα δίκαιά τους.

Εξόχως ενδιαφέρον είναι το μέρος εκείνο του βιβλίου, όπου ο συγγραφέας περιγράφει την κρίσιμη μετάβαση του Μιχάλη από την παιδική στην εφηβική ηλικία με όλη την έκταση των εκρήξεων της σεξουαλικότητας. Οι περιγραφές είναι τολμηρές και αποκαλυπτικές, θελκτικά αληθινές ως προς την ηδυπάθειά τους. Το ίδιο τολμηρές είναι και οι ερωτικές σκηνές που διανθίζουν το βιβλίο σε όλη την έκτασή του.

Το μυθιστόρημα μαγεύει με την ενάργεια της έκφρασης, τους ζωντανούς χαρακτήρες, την έντονη λαγνεία, την πλοκή που ελίσσεται με εκπλήξεις και απρόοπτα, τον κοινωνικό και υπαρξιακό στοχασμό. Ο Ραπτόπουλος άφησε και πάλι με επιτυχία την ιδιαίτερη σφραγίδα του και σε αυτό το καινούργιο μυθιστόρημά του.

Έτικέττες:
Βαγγέλης Ραπτόπουλος
,
Πεζογραφία