Emily St. John Mandel | Συνέντευξη στο «ΒΗΜΑgazino»

Συνεντεύξεις Ιούλιος 15, 2021

Η δημοφιλής καναδή συγγραφέας, με αφορμή το νέο της βιβλίο, Το γυάλινο ξενοδοχείο, μιλάει στο ΒΗΜΑgazino και τον Γιώργο Νάστο για τους ψυχολογικούς αμυντικούς μηχανισμούς και για την πανδημία.

Emily St. John Mandel

Οικονομικά εγκλήματα, απληστία, «σχήματα πόντσι», φαντάσματα του παρελθόντος που στοιχειώνουν το παρόν και το μέλλον. Ολα αυτά (και πολλά άλλα) συνθέτουν την ατμόσφαιρα του βιβλίου Το γυάλινο ξενοδοχείο σε μια καθηλωτική ιστορία που αρχίζει στα μέσα των 90s και φτάνει μέχρι το 2018. Συγγραφέας του η Καναδή Εμιλι Σεντ Τζον Μάντελ που έγινε παγκοσμίως γνωστή το 2014 με τον «Σταθμό Εντεκα», ένα πραγματικά συναρπαστικό μυθιστόρημα, στις σελίδες του οποίου η ανθρωπότητα έχει αποδεκατιστεί από μια πανδημία εξαιρετικά θανατηφόρας γρίπης των χοίρων, πλοκή που κατέστησε το περιεχόμενό του εξαιρετικά (και πικρά) επίκαιρο. Το συγκεκριμένο πόνημα θα το δούμε μάλιστα εντός της χρονιάς στην τηλεοπτική του μεταφορά σε παραγωγή του HBO Max.

Τι σας γοήτευσε στην οικονομική ύφεση του 2008 και «πρωταγωνιστεί» στο νέο σας βιβλίο;

«Ηταν μια παράξενη και σοκαριστική περίοδος. Τα χρόνια που προηγήθηκαν της κατάρρευσης το χρήμα έρρεε άφθονο και επικρατούσε η αντίληψη ότι η οικονομία μας ήταν πολύ στέρεη, όμως μετά συνέβη το κραχ και αποδείχθηκε ότι το οικονομικό σύστημά μας ήταν κάτι σαν πύργος από τραπουλόχαρτα. Προσωπικά, ήμουν πολύ τυχερή – είχα μια σταθερή δουλειά ως διοικητική υπάλληλος σε Πανεπιστήμιο – αλλά κάποιοι φίλοι μου έμειναν άνεργοι για πολύ καιρό».

Οι ήρωες του βιβλίου σας μοιάζουν να ξέρουν διάφορα πράγματα χωρίς να έχουν αληθινή επίγνωσή τους. Συμβαίνει συχνά αυτό στους ανθρώπους;

«Φυσικά. Σκεφτείτε λίγο τους πιο εγωκεντρικούς φίλους σας. Ολοι έχουμε κάποιον που όποτε τον συναντάμε αρχίζει έναν ατέλειωτο μονόλογο για τη ζωή του. Μπορεί να καταλαβαίνεις ότι κάτι δεν πηγαίνει τελείως καλά με αυτόν τον άνθρωπο, όμως την ίδια στιγμή επιλέγεις να μην το αναλύσεις, να μην το συνειδητοποιείς ουσιαστικά, διότι, για τον οποιονδήποτε λόγο, αυτή η φιλία έχει αξία για εσένα».

Το γυάλινο ξενοδοχείο

Υπάρχει άλλωστε και ο μηχανισμός άμυνας, ο οποίος στην ψυχολογία λέγεται διαχωρισμός, compartmentalization, κατά τον οποίο απωθούμε ή αποφεύγουμε να συσχετίσουμε συναισθήματα και σκέψεις – εθελοτυφλούμε τρόπον τινά – προκειμένου να αποφύγουμε τις εντάσεις.

«Συμφωνώ, όμως νομίζω ότι δεν λέμε απαραιτήτως ψέματα στον εαυτό μας, θα έλεγα δηλαδή πως δεν θεωρώ τον διαχωρισμό κάτι κατ’ ανάγκη αρνητικό. Είμαστε άλλοι όταν περνάμε χρόνο με την οικογένειά μας και άλλοι όταν βρισκόμαστε με τους συναδέλφους μας, και αυτό δεν σημαίνει πως κάποια από αυτές τις εκδοχές του εαυτού μας είναι κάλπικη».

«Υπάρχει κάτι σχεδόν ανιαρό σε μια καταστροφή» λέει κάποια από τις ηρωίδες σας. Το πιστεύετε;

«Ναι, το πιστεύω. Στην αρχή υπάρχει ένα σοκ – "Θεέ μου, ζούμε μια πανδημία" -, όμως η φοβερή πραγματικότητα είναι πως μπορούμε να συνηθίσουμε σχεδόν τα πάντα. Είναι δύσκολο να διατηρήσεις μια αίσθηση ξαφνιάσματος για μεγάλο διάστημα. Είτε μιλάμε για μια οικονομική κατάρρευση είτε για μια πανδημία, όσο περνάει ο καιρός αρχίζει να μοιάζει λιγότερο με ένα σοκαριστικό γεγονός και περισσότερο σαν μια μόνιμη συνθήκη στην οποία κάποιος βρίσκει τρόπο να προσαρμόζεται. Μια καταστροφή που ξεδιπλώνεται σε βάθος χρόνου μπορεί να μοιάζει σχεδόν βαρετή».

Τι αλήθεια σας έκανε συγγραφέα;

«Η ανάγνωση. Είχα την τεράστια τύχη να μεγαλώσω σε οικογένεια που εκτιμούσε πολύ τα βιβλία. Διάβαζα συνεχώς όταν ήμουν παιδί».

Ποιοι συγγραφείς επηρέασαν το γράψιμό σας;

«Νομίζω πως η συγγραφέας που είχε τη μεγαλύτερη επιρροή στο τωρινό ύφος της πρόζας μου είναι η Ιρέν Νεμιρόφσκι. Πέθανε στο Αουσβιτς, αφήνοντας πίσω της ένα ανολοκλήρωτο μυθιστόρημα που εκδόθηκε τελικά με τον τίτλο "Γαλλική Σουίτα". Πιστεύω ότι πρόκειται για αριστούργημα και διακρίνεται από απλότητα και καθαρότητα, αξίες στις οποίες στοχεύω. Εχω επίσης επηρεαστεί από τον αμερικανό συγγραφέα Νταν Τσάον, ο οποίος κάνει συναρπαστικά πράγματα με τη δομή των βιβλίων του, αλλά και από ένα συγκεκριμένο μυθιστόρημα του Νόρμαν Μέιλερ. Παρότι βρίσκω το συνολικό του έργο άνισο και αντιφατικό, το βιβλίο του "The Executioner’s Song" έχει μια λιτότητα που άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο γράφω».

Το γυάλινο ξενοδοχείο

Σας ήταν πιο εύκολο να προσαρμοστείτε στην πανδημία επειδή είχατε γράψει το μπεστ σέλερ «Σταθμός Εντεκα»;

«Hταν λίγο παράξενο, επειδή διάφοροι υποστήριζαν ότι είχα κάπως προβλέψει την πανδημία του κορωνοϊού. Δεν προέβλεψα τίποτε απολύτως – κάτι που γίνεται γρήγορα αντιληπτό σε όποιον κάνει λίγη έρευνα για τις πανδημίες είναι το ότι πάντα θα εμφανιστεί κάποια ακόμη. Δεν είμαι σίγουρη ότι αυτόν τον τελευταίο χρόνο και κάτι μήνες έζησα στ’ αλήθεια κάτι διαφορετικό σε σχέση με ό,τι βίωσαν όλοι οι υπόλοιποι και μάλιστα εξεπλάγην από το πόσο απροετοίμαστη αποδείχθηκα. Θα περίμενε κανείς ότι το γράψιμο του "Σταθμού Eντεκα" θα με είχε προετοιμάσει λίγο, αλλά αιφνιδιάστηκα όσο όλοι».

Κάποιοι ισχυρίζονται πως η καραντίνα μπορεί στο άμεσο μέλλον να πυροδοτήσει μια έκρηξη δημιουργικότητας. Τι λέτε;

«Δεν ξέρω. Μία από τις προκλήσεις που ενέχει το να δημιουργήσεις τέχνη εμπνευσμένη από την πανδημία είναι το ότι η εμπειρία της, για τους περισσότερους τουλάχιστον, ήταν απίστευτα βαρετή. Δεν υπάρχει τίποτε εγγενώς ενδιαφέρον στο να μένεις κλεισμένος στο σπίτι σου. Για κάποιους αυτή η συνθήκη δημιούργησε ελεύθερο χρόνο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί με δημιουργικό τρόπο, όμως αυτό σίγουρα δεν συνέβη σε όλους: οι γονείς μικρών παιδιών δυσκολεύτηκαν πολύ να βρουν μια ισορροπία ανάμεσα στη δουλειά και στην τηλεκπαίδευση. Θα περιμένω με αγωνία να δω πώς θα είναι η τέχνη τα επόμενα χρόνια και πώς θα καθρεφτίσει την κοινή εμπειρία που βιώσαμε».

Τώρα γράφετε το επόμενο μυθιστόρημά σας;

«Το έχω ήδη τελειώσει. Πιστεύω ότι σύντομα θα γίνει και η επίσημη ανακοίνωση για την κυκλοφορία του».

Έτικέττες:
Emily St. John Mandel
,
Σταθμός Έντεκα
,
Το γυάλινο ξενοδοχείο