Δήμητρα Δότση | Μεταφράζοντας το βιβλίο «Ιδιωτικές άβυσσοι» του Gianfranco Calligarich

Η Δήμητρα Δότση φιλοξενείται στη στήλη μας «Το εργαστήρι της μετάφρασης» και μας μιλάει για το μεταφραστικό ταξίδι του νέου μυθιστορήματος του Gianfranco Calligarich, Ιδιωτικές άβυσσοι, μια απομαγεμένη ιστορία πόθου και απώλειας για την άβυσσο που κρύβει κάθε ανθρώπινη καρδιά.

Ιδιωτικές άβυσσοι

Η μεγαλύτερη τύχη για εμάς τους μεταφραστές είναι να επιλέγουμε και να μεταφράζουμε τους συγγραφείς, και κυρίως τα βιβλία, που αγαπάμε. Πόσο μάλλον όταν αυτό γίνεται υπό ιδανικές συνθήκες, σ’ έναν εκδοτικό οίκο, που πληροί όλες μα όλες τις προϋποθέσεις μιας υποδειγματικής συνεργασίας. Όταν μάλιστα συνεχίζεις να μεταφράζεις τον ίδιο συγγραφέα, τότε νιώθεις να κολυμπάς σε γνώριμα νερά, να βουτάς πιο εύκολα, πιο ανώδυνα στις κειμενικές θάλασσες. Αυτή την αίσθηση είχα μέχρι και πριν από λίγο καιρό, στα σχεδόν είκοσι πέντε χρόνια της μεταφραστικής μου εμπειρίας, ώσπου ήρθαν στον δρόμο μου οι Ιδιωτικές άβυσσοι του Gianfranco Calligarich.

Έχοντας ήδη μεταφράσει το αριστουργηματικό Τελευταίο καλοκαίρι στη Ρώμη, είχα την εντύπωση πως όλα θα ήταν οικεία, και κυρίως η γραφή του Calligarich. Λάθος μου. Από το πρώτο «λοιπόν» με το οποίο ξεκινάει η αφήγηση, μέχρι και την τελευταία λέξη, τα δυνάμει γνώριμα νερά έκρυβαν άπειρους υφάλους και αχανείς αβύσσους.

Υπαρξιακό μυθιστόρημα κι αυτό, κι όμως τόσο διαφορετικό, χωρίς τον παραμικρό διάλογο, βασισμένο αποκλειστικά και μόνο στην αφήγηση ενός ηλικιωμένου τζογαδόρου, που υποφέρει από την καρδιά του. Με αφορμή τον θάνατο ενός παλιού του φίλου, ο ανώνυμος αυτός αφηγητής κατακλύζεται από τις αναμνήσεις ενός μακρινού καλοκαιριού και της σπαρακτικής ιστορίας ενός ζευγαριού, που φαινομενικά τα έχει όλα. Μπορεί να ακούγεται πεζή ή πιθανόν ελαφριά η ιστορία του Calligarich, μα κάθε άλλο πάρα τέτοια είναι. Η πατίνα του κοσμοπολιτισμού και του τρυφηλού βίου, ο Τίβερης που αγκαλιάζει την πιάτσα Ναβόνα, τα χρώματα του δειλινού που τυλίγουν σε μια αύρα μυστηρίου την πόλη, είναι απλώς το πρόσχημα για να ξετυλίξει τα μυστήρια της ανθρώπινης ψυχής μέσα από την αλά Χέμινγουεϊ θεωρία του παγόβουνου, που τόσο πιστά υπηρετεί.

Η αφήγησή του μοιάζει με συμφωνική μουσική: εξάρσεις έντασης και συναισθήματος, υφέσεις, κορυφώσεις. Κάθε πρόταση, κάθε λέξη εξαρτά την ύπαρξη και την ερμηνεία της από την προηγούμενη, οδηγώντας έτσι στην επόμενη. Η γραφή του Calligarich ακολουθεί τους άτακτους χτύπους της καρδιάς του ανώνυμου αφηγητή: χειμαρρώδης, όταν ξαναζωντανεύει μέσα του το παρελθόν, παιγνιώδης και δηκτική, ασθματική όταν πλησιάζει το απρόσμενο, συνταρακτικό φινάλε.

Ένα βαθιά λογοτεχνικό κείμενο, υποβλητικό. Από τις μεγαλύτερες μεταφραστικές προκλήσεις με τις οποίες έχω αναμετρηθεί μέχρι σήμερα.

Ιδιωτικές άβυσσοι

Έτικέττες: