Αρμινούτα, η κοπέλα που την αρνήθηκαν δυο φορές | Ένα κείμενο της Ιουλίτας Ηλιοπούλου.

Κριτικές Σεπτέμβριος 17, 2019

Υπάρχουν βιβλία κατάλληλα για παιδιά που μπορούν να απευθυνθούν και στους ενηλίκους, με λαμπρότερο παράδειγμα όλων Τον μικρό πρίγκιπα του Exupéry, και άλλα βιβλία για ενήλικες, όπως η Eroica του Κοσμά Πολίτη –«η εποποιία του πρώτου εφηβικού ονείρου» κατά τον Αλ. Διαμαντόπουλο–, που μπορούν να διαβαστούν και από εφήβους· υπάρχουν βέβαια και αρκετά βιβλία ενηλίκων όπου το παιδί πρωταγωνιστεί για να θυμίζει πως πάντα στην ενήλικη ζωή μας μας ακολουθεί ο τρίχρονος, ο δεκάχρονος, ο εικοσάχρονος εαυτός μας. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, αυτό το είχε τόσο έντονα εικονίσει στο έργο του Μία συνάντηση κάπου αλλού.

Αρμινούτα

Η εξελικτική ψυχολογία άλλωστε έχει αποφανθεί για τη δραστική επίδραση διαφόρων παραγόντων της παιδικής ηλικίας που επηρεάζουν και καθορίζουν την ενήλικη ζωή, άλλο αν εμείς στην εικοσιτετράωρη πραγματικότητά μας συχνά υποτιμούμε την πρόσληψη της αλήθειας από τα παιδιά.

Στην σύγχρονη νεοελληνική λογοτεχνία ο Θολός βυθός του Γιάννη Ατζακά έχει να επιδείξει ανάλογες αρετές –στο δικό του κοινωνικό-ιστορικό πλαίσιο– με αυτές της Ιταλίδας Αρμινούτα. Αυτής που τη γύρισαν πίσω, αυτής που την αρνήθηκαν δύο φορές.

Το βιβλίο της Donatella Di Pietrantonio, στην όμορφη μετάφραση της Δήμητρας Δότση, έχει τη γρήγορη δραστική γραφή της παιδικής συνείδησης. Παρότι γράφεται σε παρελθόντα χρόνο, παρότι δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να εξιστορεί τα γεγονότα, χωρίς επίμονες συναισθηματικές αποτιμήσεις και βέβαια, χωρίς να επιζητεί το μελό, το βιβλίο επιτυγχάνει να κινητοποιήσει τον νου και την ψυχή του αναγνώστη, που γίνεται συνοδοιπόρος της ηρωίδας, συμμέτοχος των ποικίλων διακυμάνσεων της ζωής της, κριτής καταστάσεων αλλά και κρινόμενος υποσυνείδητα. Τα γεγονότα έτσι απλά διατυπωμένα, ωσάν εικόνες από ένα κινούμενο ταμπλό ζωής, εμφανίζουν μέσα απ’ το αρνητικό τους τα χρώματα ηθικών αρχών, κοινωνικών αντιλήψεων, αλλά και σε ατομικό επίπεδο, τον πόνο, συχνά αμφίδρομο, την καταπίεση, τους συμβιβασμούς, την ανάγκη έτσι όπως βιώνονται από τον κάθε ήρωα που εμπλέκεται στην ζωή της Αρμινούτα, έτσι όπως βιώνονται από την ίδια. Ένα παιδί που απομακρύνθηκε δύο φορές, κάθε φορά από την οικογένειά του, που δεν επέλεξε εντέλει τίποτε άλλο από το να δεθεί πάνω στην ζωή αναζητώντας τρυφερότητα, πίνοντας γνώση ίσως κι ελπίδα μέσα από αυτήν.

Αρμινούτα

 

Οι λεκτικές επιλογές είναι δηλωτικές της ψυχολογίας της ηρωίδας. Η χρήση των λέξεων «μαμά», «αδελφή», «ξένη», «όνομα», «σπίτι», σηματοδοτούν το ειδικό τους βάρος με τη θέση, τη χρήση ή την απουσία τους. Αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε, αυτό υπάρχει, κατά μίαν γενικά αποδεκτή άποψη. Τα χείλη μας προκαλούν συχνά την αλήθεια, αλλά και δεν την κατακυρώνουν εάν η ψυχή δεν είναι έτοιμη να δεχτεί την έννοια της.

Η Αρμινούτα μέσα από την οικογενειακή της περιπέτεια γίνεται η αναζήτηση της θαλπωρής, η βουβή κραυγή της παιδικής ανάγκης για αγάπη, για σιγουριά, για μια ασφαλή αγκαλιά, ό,τι κι αν συμβαίνει γύρω, όπου κι αν βρίσκεται κανείς· αίτημα κοινό για κάθε ανθρώπινη ύπαρξη. Και συνάμα η Αρμινούτα γίνεται η πραγμάτωση μίας καθαρής λογοτεχνικής γραφής, απροσποίητης, ουσιαστικής, σημερινής αλλά και κλασικής τολμώ να πω.

Η Donatella Di Pietrantonio ξέρει να αποφεύγει το περιττό, να στοχεύει στο ουσιώδες, να αναγεννά το παρελθόν διυλίζοντας τα γεγονότα και κρατώντας μόνον αυτά που εγγράφονται μέσα μας, αυτά που μπορούν να αναδείξουν –έστω και εν τη απουσία τους– αρχές και αξίες που συχνά καταστρατηγεί η πραγματικότητα, πόλης ή χωριού, του χθες ή του σήμερα αδιάφορο, αλλά πάντα επιστρέφουν ως η αδήριτη ανάγκη της ζωής, η ανάγκη του κάθε ανθρώπου για μία μητέρα ή πιο απλά για μία άνευ όρων αγάπη.

«[…] και σήμερα στ’ αλήθεια αγνοώ τι τόπος είναι η μητέρα. Μου λείπει όπως μπορεί να λείπει σε κάποιον η υγεία του, ένα αποκούμπι, μια πεποίθηση. Είναι ένα ανυποχώρητο κενό που το γνωρίζω αλλά δεν το προσπερνώ. Ένα κενό που σε ζαλίζει αν κοιτάξεις μέσα του. [...] Η μοναδική μητέρα που δεν έχασα ποτέ είναι η μητέρα των φόβων μου».

Ο Francis Bacon υποστήριζε ότι υπάρχουν βιβλία που μόνο τα δοκιμάζεις, άλλα που τα καταπίνεις, και κάποια, λίγα αυτά, που τα μασάς αργά και τα χωνεύεις. Η Αρμινούτα είναι από αυτά τα βιβλία που τα γεύεσαι, «τρώγοντάς» τα με επιμέλεια και προσοχή. Ένα βιβλίο που μόλις το τελειώσεις, κι ενώ μένει μέσα σου, θα το προτείνεις σε κάποιον που αγαπάς. 


Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο Bookpress.gr

Διαβάστε περισσότερα για το βιβλίο της Donatella Di Pietrantonio εδώ.

Έτικέττες:
Donatella Di Pietrantonio
,
Αρμινούτα
,
Ιουλίτα Ηλιοπούλου