Αλεξάνδρα Ιωαννίδου | Μεταφράζοντας το «Χρονοκαταφύγιο» του Georgi Gospodinov

Η Αλεξάνδρα Ιωαννίδου φιλοξενείται στη στήλη μας «Το εργαστήρι της μετάφρασης» και μας μεταφέρει στον πυρήνα του ολοκαίνουργιου βιβλίου του Georgi Gospodinov, Χρονοκαταφύγιο, που δεν είναι άλλο από το παρελθόν.

Πώς έγινε η γνωριμία της με τον κορυφαίο βούλγαρο συγγραφέα;

Georgi Gospodinov

 

Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος 2021

Ο Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ είναι ο συμμαθητής που συνάντησα μεγάλη. Γεννήθηκε σε μια χώρα όπου ζούσαν οι Βούλγαροι ως προαιώνιοι εχθροί του δικού μας εθνικού αφηγήματος και μετά οι "κομμουνισταί", καινούργιος εχθρός --συνδυαστικός. Και Σλάβοι και Κομμουνιστές. Είμαστε σχεδόν συνομήλικοι. Μέχρι πριν λίγα χρόνια δεν γνωριζόμα­σταν. Γνωριστήκαμε επειδή ο Γκεόργκι έγινε συγγραφέας και έστειλε ένα βιβλίο πάνω από το σύνορο που χώριζε τις ζωές μας και το μετέφρασα στα ελληνικά. Γνωριστήκαμε μεγάλοι, κοντά στα πενήντα εκείνος, εγώ πατημένα, μέσα από το πρώτο του βιβλίο που μου ανατέθηκε να μεταφράσω. Έγινα η φωνή του στα ελληνικά, η μεταφράστριά του.

Άκουσα τη φωνή του άγνωστου γείτονα της δικής μου γενιάς και της έδωσα λαλιά ελληνική, να μιλήσει σε αυτούς που τόσες δεκαετίες δεν είχαν τρόπο να τον ακούσουν, ούτε γνώση. Κάθε βιβλίο είναι μια φωνή προς τα έξω. Τρέχει, πετάει, μέχρι που συναντάει το σύνορο της κατανόησης στην άλλη γλώσσα. Κι εκεί στέκεται ο μεταφραστής και σηκώνει τη μπάρα. Στον Γκεόργκι και τα βιβλία του το χρω­στούσα αυτό το σήκωμα την μπάρας. Αυτό το διάβα των συνόρων. Επειδή, όταν εμείς οι Έλληνες συμμαθητές του πηγαίναμε παιδιά και έφηβοι στη Βουλγαρία διακοπές (για σκι συνήθως), ο Γκεόργκι δεν είχε εύκολα άδεια εξόδου. Επειδή όταν τον συνάντησα για πρώτη φορά προσωπικά στην Ιένα της Γερμανίας όπου ήμασταν προσκεκλημένοι από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη και το Σλαβικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου και κάναμε λίγη παρέα, επιτέλους, κατάλαβα πόση αδικία είχαμε υποστεί, εμείς, η δική μας η γενιά να πρέπει να στερούμαστε τόσο υπέροχους συμμαθητές, τέτοιους φίλους, λόγω μας τρομακτικής αλλά και τρομακτικά γελοίας συνθήκης – αυτής του ψυχρού πολέμου. Στα βιβλία του ο Γκεόργκι παρουσιάζει αυτή τη συνθήκη, και όχι μόνο, με το χαρακτηριστικό θλιμμένο χιούμορ του. Η γραφή του, αποσπασματική, με τον μεταφερόμενο από βιβλίο σε βιβλίο ήρωα-alter ego του, τον Γκαουστίν, παρακολουθεί την εξέλιξη ενός κόσμου ενωμένου πλέον και φθαρμένου πολύ, χωρίς σεβασμό στο περιβάλλον, χωρίς σεβασμό στις ψυχές των ανθρώπων που τον κατοικούν. Το τελευταίο του βιβλίο πραγματεύεται αυτό κυρίως: Τους ανθρώπους που ξεχνούν γιατί δεν θέλουν να ζουν σε αυτό τον κόσμο, επιλέγουν να ζήσουν αλλού, σε άλλες εποχές της ζωής τους γιατί το τώρα τούς βυθίζει σε μια θλίψη αβάσταχτη. Συγχρόνως ειρωνεύεται, γελαστά πάντα, τους σύγχρονους εθνικισμούς, τις γελοίες αναβιώσεις περασμένων μεγαλείων, τις στολές και τα εμβατήρια, τους ύμνους και το προσκύνημα των πεθαμένων ηγετών. Παράλληλες πορείες οι χώρες μας, όταν σε μια φωτογραφία από τις επετειακές εκδηλώσεις του 1821 είδα μια ανόητη μεταμφίεση με κοστούμι εποχής, του την έστειλα σε ένα μήνυμα. «Όπως στο βιβλίο μου, αγαπητή Αλεξάνδρα»! απάντησε. Γελαστά πάντα.

Είμαι ευγνώμων που αξιώθηκα να μεταφράσω τον Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ στα ελληνικά και να τον θεωρώ φίλο μου, χαμένο συμμαθητή που ξαναβρήκα.

Έτικέττες: