Αθηνά Δημητριάδου | Μεταφράζοντας τον «Μάγο» του Colm Tóibín

Η Αθηνά Δημητριάδου φιλοξενείται στο blog του  Ίκαρου, στη στήλη «Το εργαστήρι της μετάφρασης», και μας μιλάει για το νέο βιβλίο του Colm Tóibín, Ο Μάγος, τη μυθιστορηματική βιογραφία του Τόμας Μαν.

Ο Μάγος

Βιογραφίες του Τόμας Μαν κυκλοφορούν πολλές. Το γεγονός ότι ο Κολμ Τομπίν επιλέγει το είδος της μυθιστορηματικής βιογραφίας συνδυάζοντας αριστοτεχνικά τα αμιγώς ιστορικά και βιογραφικά στοιχεία με μια μυθοπλασία γλαφυρή και πειστική, είναι μια αλλαγή καλόδεχτη για τους αναγνώστες του Τόμας Μαν, ειδικά για όσους θέλησαν να τον διαβάσουν, αφότου είχαν παρακολουθήσει την εντυπωσιακή μεταφορά του «Θάνατος στη Βενετία» στη μεγάλη οθόνη.

Ο Τομπίν, θαυμαστής του Τόμας Μαν από τα νεανικά του χρόνια, έχοντας κατά πάσα πιθανότητα υπόψη του και την προτροπή του συγγραφέα προς τους αναγνώστες του να μη μένουν μόνο σε μία αλλά να αφιερώνουν δύο τουλάχιστον αναγνώσεις στο κάθε έργο του - προτροπή σοφή και διόλου αλαζονική για ένα τόσο πυκνό έργο- αποδύθηκε στην εργώδη προσπάθεια να σκιαγραφήσει τόσο τον ίδιο τον Μαν όσο και την εποχή του με τρόπο προσιτό για τον μέσο αναγνώστη. Αξιοποιώντας μεταξύ άλλων τα ημερολόγια του Μαν και τις αναμνήσεις μελών της οικογένειάς του τον παρουσιάζει όχι μόνον ως συγγραφέα αλλά και ως γιο, αδελφό, εραστή, σύζυγο, πατέρα, ηδονοθήρα και πολιτικό ον με ισχυρές απόψεις, την δε άκρως ενδιαφέρουσα εποχή του, όχι απλώς με τις συνεχείς ανατροπές και ανακατατάξεις της, έτσι όπως οριοθετείται από δύο παγκοσμίους πολέμους, αλλά και με τα ανεξίτηλα αποτυπώματά της στις τέχνες και τα γράμματα.

Τον αναγνώστη ίσως αρχικά τον ξενίσει η πιστή μίμηση του ύφους του Μαν, που όμως βαθμηδόν θα τον εξοικειώσει με τον τρόπο γραφής του Γερμανού συγγραφέα. Είναι μια τεχνική που ο Τομπίν έχει χρησιμοποιήσει και στην μυθιστορηματική βιογραφία του Χένρι Τζέημς, (Ο δάσκαλος) μέχρι και στην «αυτοβιογραφία» της Παρθένου Μαρίας (Η διαθήκη της Μαρίας). Είναι από τα στοιχεία που θα του επιτρέψουν να «βυθίσει», κατά την έκφρασή του, τον αναγνώστη στην ιδιωτική σφαίρα των ιστορικών προσώπων, τα οποία αναδημιουργεί με βάση τις λογοτεχνικές του αρχές.

Τα όρια της λογοτεχνικής έμπνευσης και της ιστορικής πιστότητας είναι δυσδιάκριτα. Αλλά εδώ έγκειται και η γοητεία του εγχειρήματος του Τομπίν. Το πώς το συγγραφικό έργο του Μαν αναδύεται από τη διάδραση του μύχιου και τις συνταρακτικές αναταράξεις του ταραχώδους 20ου αιώνα.

Ο Μάγος


Ένα απόσπασμα:
«Στο γραφείο του ο Τόμας είχε την άνεση να επιστρέφει στα βιβλία που αγαπούσε. Πάντως λόγω της αναστάτωσης που είχε προκαλέσει ο πόλεμος του ήταν αδύνατον να δουλέψει το μυθιστόρημά του για το σανατόριο. Αντίθετα, πάλευε με το άρθρο του για το τι σήμαινε ο πόλεμος για τη Γερμανία και για την κουλτούρα της. Ώρες ώρες δυσανασχετούσε που δεν είχε περισσότερες γνώσεις, μια που δεν είχε ασχοληθεί με την πολιτική φιλοσοφία και είχε αδρομερή γνώση της γερμανικής φιλοσοφίας».

 
Έτικέττες:
Κολμ Τομπίν
,
Ο Μάγος